Με απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, βάσει της παρατηρούμενης παρέκκλισης από τις διατάξεις που ορίζουν τους όρους δόμησης κάθε περιοχής
Ρεπορτάζ: Νίκος Γκαρόζης
Με «πάταγο» έσκασε η πολυαναμενόμενη απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία κηρύσσονται αντισυνταγματικά, και ως εκ τούτου μη εφαρμοστέα από εδώ και στο εξής, τα συνδυαστικά κίνητρα σε μπόνους ύψους και επιφάνειας δόμησης στις νέες οικοδομές. Τα μπόνους αυτά είχαν ως αντάλλαγμα την οικοδόμηση κτηρίων με μεγαλύτερο οικολογικό αποτύπωμα και περισσότερες πράσινες, κοινόχρηστες επιφάνειες. Οι προσφυγές που έκαναν οι Δήμοι Αλίμου, Κηφισιάς-Νέας Ερυθραίας και Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης βρήκαν ευήκοα ώτα στους δικαστές του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου της χώρας, γνωστού για τις περιβαλλοντικές του ευαισθησίες. Τελικά, τα ενεργειακά κίνητρα και τα μπόνους σε ύψος και επιφάνεια δόμησης που θεσπίστηκαν από το υπουργείο Ενέργειας προ πενταετίας καθίστανται αντισυνταγματικά και ανενεργά.
Ο ρόλος του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη διαδραμάτισε αναμφισβήτητα και ο Δήμος μας, ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού που πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις για την προάσπιση του χαρακτήρα της περιοχής αμιγούς κατοικίας και του καθεστώτος κηπούπολης που διέπει τη Φιλοθέη και το Ψυχικό με βασιλικά και προεδρικά διατάγματα δεκαετιών.
Η απόφαση που έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο τον Νοέμβριο του 2022 για την εξαίρεση των δημοτικών ενοτήτων Φιλοθέης-Ψυχικού από τα μπόνους δόμησης κατ’ ύψος και τη ρητή εξαίρεση από αυτά, συνέβαλε τα μέγιστα στην εξώθηση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ώστε, μετά από μερικούς μήνες, τον Απρίλιο του 2023 να συντάξει και να εκδώσει ΦΕΚ με τροπολογία με την οποία εξαιρούσε από τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού περί κινήτρων οικολογικής δόμησης με τη μορφή πριμοδότησης του συντελεστή δόμησης, τη Φιλοθέη, το Ψυχικό και την Εκάλη, ως περιοχές αποκλειστικής κατοικίας. Επιπλέον αυτού, η απόφαση του ιδίου του Δημάρχου Φιλοθέης-Ψυχικού, Μπάμπη Μπονάτσου να εκδώσει απόφαση δημαρχιακού «εντέλλεσθε» τον Μάρτιο του 2024 παρέσχε προστασία και στο Νέο Ψυχικό που δεν είναι προάστειο αμιγούς κατοικίας και ως εκ τούτου ήταν απροστάτευτο απέναντι στην αύξηση της καλυπτόμενης δομημένης επιφάνειας βάσει των όσων όριζε ο ΝΟΚ.
Τι προβλέπει η απόφαση του ΣτΕ για την ακύρωση των μπόνους του ΝΟΚ
Ειδικότερα και στο διά ταύτα της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, ορίζεται, μεταξύ άλλων ότι, για να δοθούν μπόνους σε νέες οικοδομικές κατασκευές πρέπει προηγουμένως να εκπονηθούν εμπεριστατωμένες περιβαλλοντικές και πολεοδομικές μελέτες που θα λαμβάνουν υπόψιν, κατά κύριο λόγο την πολεοδομική φυσιογνωμία κάθε περιοχής. Η απόφαση, για λόγους αναλογικότητας δικαίου, δεν έχει αναδρομικό χαρακτήρα. Όσες άδειες για ανέγερση νέων οικοδομών έχουν εκδοθεί μέχρι την 11η Δεκεμβρίου, ημερομηνία λήψης τής απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ, και έχουν ξεκινήσει έστω και χωματουργικές εργασίες συνεχίζονται απρόσκοπτα ή «ξεπαγώνουν» σε περιπτώσεις αναστολής εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών και συνεχίζονται με τα προβλεπόμενα και μέχρι πρότινος ισχύοντα μπόνους του ΝΟΚ.
Αντιθέτως, όσες οικοδομικές άδειες έχουν μεν εκδοθεί αλλά δεν έχει ξεκινήσει η κατασκευή τους, καθίστανται άκυρες και πρέπει να εκδοθούν εκ νέου με βάση τα όσα ρητά ορίζει η απόφαση του ΣτΕ για τι εξαιρείται και τι όχι από τον υπολογιζόμενο συντελεστή δόμησης σε μία οικοδομή. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί με σαφήνεια και ακρίβεια πως, πλέον, προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης οι εσωτερικοί εξώστες (πατάρια), οι χώροι κύριας χρήσης των 35 τετραγωνικών μέτρων στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια, αφού «μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης. Σε αυτόν, αντιθέτως, δεν συνυπολογίζονται τα έρκερ (κλειστοί εξώστες που προεξέχουν από τη ρυμοτομική γραμμή, καθώς και τα κλιμακοστάσια».
Πώς αντιδρά το ΥΠΕΝ;
Με το άκουσμα της απόφασης της Ολομελείας του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου, ενδιαφέρον έχει η αντίδραση σε πρώτο χρόνο, του υπουργείου Περιβάλλοντος σε σχέση με αυτή… Όπως διέρρευσε από πλευράς κύκλων του που απηχούν τις θέσεις του υπουργού και της κυβέρνησης, υπάρχει η ζωηρή πιθανότητα να θεσπιστούν εκ νέου μπόνους δόμησης και πριμοδότησης κατ’ ύψος στις νέες οικοδομές, μέσα από τη θέσπιση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων για κάθε Δήμο. Τα σχέδια αυτά θα περιέχουν με σαφήνεια τους όρους δόμησης, ανάλογα με την πολεοδομική και οικιστική φυσιογνωμία κάθε περιοχής, σε όλη την Ελλάδα, ορίζοντας και προσδιορίζοντας τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης με λεπτομέρεια σε κάθε δημοτική ενότητα ανά την Ελλάδα. Έτσι σε περιοχές που έχουν μεικτές χρήσεις, και υπάγονται σε καθεστώς γενικού πολεοδομικού-ρυμοτομικού σχεδιασμού ή υπερτοπικών χρήσεων, όπως το Νέο Ψυχικό και η περιοχή του «Φάρου» επί παραδείγματι, η κυβέρνηση φιλοδοξεί να επανανομοθετήσει τα μπόνους δόμησης που απαγόρευσε, καθιστώντας τα αντισυνταγματικά, το ΣτΕ.
Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό ή δυσοίωνο σενάριο, αλλά είναι το πλέον πιθανό, και μάλιστα υλοποιήσιμο εντός του 2025, με την επίσπευση της ολοκλήρωσης κατάρτισης και εφαρμογής των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων, τα οποία, βέβαια, θα περάσουν από τον έλεγχο του ΣτΕ και αυτά με τη σειρά τους… Κάτι που εγκυμονεί το ισχυρό ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου προσφυγών για την έκδοση των νέων οικοδομικών αδειών με το νέο καθεστώς… Πιθανός «φαύλος κύκλος» με συνέπειες στην οικοδομική δραστηριότητα της χώρας και στην αγορά κατοικίας… Αλλά αυτά αφορούν το αύριο… Το τώρα ορίζεται και καθορίζεται από την απόφαση του ΣτΕ βασιζόμενη στις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος που καθορίζει και αφορά την προστασία του περιβάλλοντος ως υπέρτατου δημόσιου αγαθού, και ειδικότερα στο γεγονός πως παρεχόταν απευθείας στις υπηρεσίες δόμησης των Δήμων να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατά μεγάλη παρέκκλιση από τους ισχύοντες όρους δόμησης, σύμφωνα με το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής.
«Προτεραιότητά μας η διαφύλαξη της φυσιογνωμίας του Δήμου μας, και μόνο»
Ο Δήμαρχος Φιλοθέης-Ψυχικού υπερασπίζεται την αυτονομία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τη φυσιογνωμία του Δήμου, σχολιάζοντας την απόφαση του ΣτΕ
Σαφείς αποστάσεις από τον νόμο της κυβέρνησης που κρίθηκε ως αντισυνταγματικός βάσει της πρόσφατης απόφασης της Ολομελείας του ανώτατου ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας, παίρνει, με δήλωσή του, σχετικά με την εν λόγω απόφαση του ΣτΕ, ο Δήμαρχος Φιλοθέης-Ψυχικού Μπάμπης Μπονάτσος. Συγκεκριμένα, ο κύριος Μπονάτσος υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, πως «το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με την απόφασή του, δικαίωσε ξεκάθαρα την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και τους πολίτες, προστατεύοντας το περιβάλλον και τη φυσιογνωμία, όπως ορίζει το Σύνταγμα», ενώ απευθύνει προειδοποίηση προς την κυβέρνηση σχετικά τα όσα ακούγονται σε επίπεδο φημολογίας και διαρροών ή γράφονται σε σχετικά δημοσιεύματα «ότι η Κυβέρνηση εμφανίζεται δυσαρεστημένη από την εξέλιξη στα πολεοδομικά ζητήματα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στον καθημερινό τύπο εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο να αφαιρεθούν οι αρμοδιότητες του πολεοδομικού σχεδιασμού από τους Δήμους, για να μεταφερθούν είτε στις Περιφέρειες είτε στο Υπουργείο Ανάπτυξης. Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι θα διεκδικήσουμε την αυτονομία της Πολεοδομίας μας, την υπεράσπιση του πολεοδομικού σχεδιασμού μας και την ποιότητα ζωής των κατοίκων μας. Η φυσιογνωμία του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού είναι αδιαπραγμάτευτη. Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να γίνουμε “ξέφραγο αμπέλι” για κανέναν. Ορίζουμε εμείς τον τόπο μας και το μέλλον του».
Αναλυτικά, η δήλωση του κυρίου Μπονάτσου έχει ως εξής:
Δήμαρχος Φιλοθέης – Ψυχικού: “Η φυσιογνωμία του τόπου μας είναι αδιαπραγμάτευτη”
Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με την απόφασή του, δικαίωσε ξεκάθαρα την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και τους πολίτες, προστατεύοντας το περιβάλλον και τη φυσιογνωμία, όπως ορίζει το Σύνταγμα. Αναμένουμε να μελετήσουμε τη δημοσιευμένη και καθαρογραμμένη απόφαση του ΣτΕ, η οποία αποτελεί ορόσημο για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής στις τοπικές μας κοινωνίες.
Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι η Κυβέρνηση εμφανίζεται δυσαρεστημένη από την εξέλιξη στα πολεοδομικά ζητήματα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στον καθημερινό τύπο εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο να αφαιρεθούν οι αρμοδιότητες του πολεοδομικού σχεδιασμού από τους Δήμους, για να μεταφερθούν είτε στις Περιφέρειες είτε στο Υπουργείο Ανάπτυξης.
Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι θα διεκδικήσουμε την αυτονομία της Πολεοδομίας μας, την υπεράσπιση του πολεοδομικού σχεδιασμού μας και την ποιότητα ζωής των κατοίκων μας. Η φυσιογνωμία του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού είναι αδιαπραγμάτευτη. Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να γίνουμε “ξέφραγο αμπέλι” για κανέναν. Ορίζουμε εμείς τον τόπο μας και το μέλλον του.
Η υπεραξία που δημιουργήθηκε στην περιοχή μας οφείλεται στο πράσινο, τη χαμηλή δόμηση και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Αυτά είναι τα στοιχεία που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ευημερία των πολιτών μας.
Ως Δήμαρχος, δεν υπηρετώ κομματικές ταυτότητες. Πρώτα και πάνω από όλα είμαι Δήμαρχος του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού, με μοναδική μου υποχρέωση την προάσπιση των συμφερόντων των συμπολιτών μας.
Δελτίο Τύπου Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού
Φρένο από το ΣτΕ στον ΝΟΚ – Ανακοίνωση του Δήμου Φιλοθέης Ψυχικού
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίνει αντισυνταγματικό τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, ήταν για εμάς αναμενόμενη και δικαιώνει της ενέργειες της Δημοτικής Αρχής, που από την πρώτη στιγμή κινητοποιήθηκε συντεταγμένα ενάντια στις διατάξεις που έβαζαν σε κίνδυνο τη φυσιογνωμία του προαστίου μας.
Η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματικό τον ΝΟΚ που θέσπιζε κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου. Επίσης, κρίθηκε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.
Περιμένουμε την δημοσίευση της απόφασης τον Ιανουάριο του 2025 για να ενημερωθούμε πληρέστερα. Μέχρι στιγμής έχουμε μόνο εκτιμήσεις και γι αυτό τηρούμε στάση αναμονής. Πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα και πρέπει να λάβουμε γνώση όλων των επιμέρους δεδομένων.
Ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού είναι στο μεγαλύτερο μέρος του περιοχή αποκλειστικής κατοικίας. Επιθυμία της Δημοτικής Αρχής ήταν και είναι να διαφυλάξει τον οικιστικό χαρακτήρα του προαστίου, γι αυτό και εγκαίρως και κατόπιν ομόφωνης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, δώσαμε εντολή στην Υπηρεσία Δόμησης να σταματήσει να εκδίδει νέες άδειες έως ότου λυθεί οριστικά το ζήτημα.
Δήλωση Δημήτρη Φωτιάδη για την απόφαση του ΣτΕ σχετικά με τα μπόνους δόμησης του ΝΟΚ
Ο Δημήτρης Φωτιάδης είναι μια προσωπικότητα με μακρά και ενεργή παρουσία στον τομέα της αυτοδιοίκησης και ιδιαίτερη εξειδίκευση σε ζητήματα πολεοδομίας και χωροταξίας. Ως μηχανικός έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προάσπιση του χαρακτήρα των περιοχών αμιγούς κατοικίας, ενώ έχει πρωτοστατήσει σε πρωτοβουλίες που αφορούν τη διαφύλαξη της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής φυσιογνωμίας.
Η ενασχόλησή του με κρίσιμα ζητήματα, όπως η αποτροπή της αλλοίωσης του ρυμοτομικού σχεδίου και η αντίδραση σε διατάξεις που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές, τον καθιστούν μια από τις έγκυρες φωνές στο θέμα των μπόνους δόμησης που έκρινε αντισυνταγματικά η Ολομέλεια του ΣτΕ.
«Η απόφαση του ΣτΕ είναι η πρώτη που αναδεικνύει πως ένας Οικοδομικός Κανονισμός αλλοιώνει γενικές πολεοδομικές χρήσεις και το ρυμοτομικό σχέδιο των πόλεων», τονίζει ο Δημήτρης Φωτιάδης.
Η απόφαση της Ολομέλειας χαρακτηρίζει ως αντισυνταγματικά τα ενεργειακά μπόνους δόμησης, τα οποία επέτρεψαν την αύξηση του ύψους οικοδομών από 14 στα 21 μέτρα στο Νέο Ψυχικό, αλλοιώνοντας τον χαρακτήρα της περιοχής. «Τα υψηλά κτίρια κρύβουν το φως, τον ήλιο, και τη θέα στα Τουρκοβούνια, ενώ προκαλούν ψυχολογική επιβάρυνση στους κατοίκους», σημειώνει ο κ. Φωτιάδης.
«Το Σύνταγμα υπερασπίζεται το περιβάλλον και ορίζει ότι οι όροι δόμησης δεν μπορούν να μειώνουν την αξία του», συνεχίζει, επισημαίνοντας ότι ο ΝΟΚ διευκόλυνε επιχειρηματικά συμφέροντα εις βάρος των πολιτών, επιτρέποντας αναπτύξεις που αποτρέπουν τη διατήρηση μονοκατοικιών και αλλοιώνουν την πολεοδομική φυσιογνωμία.
Ο κ. Φωτιάδης εκφράζει ανησυχία για τις αναφορές του ΥΠΕΝ σε νέα μπόνους δόμησης μέσω τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. «Η πιθανότητα να επαναληφθούν είναι μεγάλη. Το μόνο ανάχωμα για τους πολίτες παραμένει το ΣτΕ και η σθεναρή στάση του απέναντι στις παρεμβάσεις που παραβιάζουν την περιβαλλοντική προστασία», δηλώνει χαρακτηριστικά.
H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το top-nea.gr με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.
