Ο Παναγής Σκουριώτης και το Ιστορικό Κληροδότημα
Ρεπορτάζ: Νίκος Γκαρόζης
Ένα από τα πλέον ιστορικά και εμβληματικά κτίρια του Νέου Ψυχικού, το κληροδότημα Σκουριώτη, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολυετούς νομικής αμφισβήτησης. Το ακίνητο αυτό, που επί δεκαετίες αποτελεί έναν πυρήνα πολιτιστικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητας, διεκδικείται εκ νέου από τον Δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού, καθώς το ιδιοκτησιακό του καθεστώς παραμένει αβέβαιο.
Το κληροδότημα Σκουριώτη, επί της οδού Ευρώτα 12, περιήλθε στην κυριότητα της τότε Κοινότητας Νέου Ψυχικού με την ιδιόγραφη διαθήκη του Παναγή Σκουριώτη το 1950. Το ακίνητο αποτέλεσε παρακαταθήκη για την κοινότητα, συνδεόμενο άρρηκτα με την ιστορία της περιοχής. Για περισσότερα από 30 χρόνια, το κτήριο έχει φιλοξενήσει ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες, αρχικά τη Σχολή Μαριονετών και Εκπαιδευτικά Προγράμματα, ενώ τα τελευταία χρόνια στεγάζει το Δημοτικό Ωδείο Φιλοθέης-Ψυχικού.
Ωστόσο, η διαθήκη, όπως καταγράφηκε το 1950, συνοδευόταν από νομικές προκλήσεις. Κατά την καταχώριση του ακινήτου στο Κτηματολόγιο, υπήρξε εσφαλμένη εγγραφή, που το χαρακτήριζε ως «Αγνώστου Ιδιοκτήτη». Ενώ το 1988 έγινε προσπάθεια αποκατάστασης της κυριότητας μέσω δήλωσης αποδοχής κληρονομιάς από τον Δήμο Νέου Ψυχικού, μια σειρά νομικών ενεργειών τις τελευταίες δεκαετίες έφεραν ξανά την υπόθεση στο προσκήνιο.
Το 2018, η διοίκηση του ενιαίου πλέον Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού κατέθεσε αίτηση διόρθωσης της αρχικής κτηματολογικής εγγραφής, οδηγώντας την υπόθεση στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Η απόφαση που εκδόθηκε το 2023 ανέτρεψε τις προηγούμενες ενέργειες, κηρύσσοντας άκυρη τη συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής κληρονομιάς. Το δικαστήριο βασίστηκε στο σκεπτικό ότι η διαθήκη του Παναγή Σκουριώτη περιείχε διαδοχικά κληροδοτήματα, κάτι που απαγορεύεται από τη νομοθεσία, καθώς προέβλεπε την αρχική μεταβίβαση στη σύζυγό του Ελένη (Όλια) και στη συνέχεια στους ανιψιούς του, πριν τελικά περιέλθει στην Κοινότητα Νέου Ψυχικού.
Η δικαστική αυτή εξέλιξη δημιουργεί νέα δεδομένα. Ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού, εκφράζοντας ανησυχία για την πλημμελή διαχείριση της υπόθεσης στο παρελθόν, ανέθεσε εκ νέου τη νομική διερεύνηση στη δικηγόρο Νεκταρία Σκοτίδα. Η νέα νομική στρατηγική περιλαμβάνει την εξέταση της δυνατότητας άσκησης αγωγής στη βάση τακτικής ή έκτακτης χρησικτησίας, ώστε να διασφαλιστεί η κυριότητα του ακινήτου υπέρ του Δήμου.
Το κληροδότημα Σκουριώτη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της περιοχής. Οι πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες που φιλοξενεί έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους σε γενιές κατοίκων του Νέου Ψυχικού και της ευρύτερης περιοχής. Η οριστική διευθέτηση της υπόθεσης είναι καθοριστική για τη συνέχιση της αξιοποίησής του ως κέντρου πολιτισμού και εκπαίδευσης, ενώ η έκβαση της υπόθεσης αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον από την τοπική κοινωνία.
Ποιος ήταν ο Παναγής Σκουριώτης;
Ο Παναγής Σκουριώτης ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα που άφησε το στίγμα του στην κοινωνία της εποχής του και πέρα από αυτήν. Ήταν κάτοικος του Νέου Ψυχικού, όπου το όνομά του συνδέθηκε άρρηκτα με το ιστορικό κληροδότημα που φέρει το όνομά του. Ωστόσο, η συμβολή του στην κοινωνία ξεπερνά κατά πολύ το ακίνητο αυτό.
Γνωστός για τις πρωτοποριακές του ιδέες και το ανθρωπιστικό του πνεύμα, ο Σκουριώτης ήταν κοινωνιολόγος, μεταρρυθμιστής και οραματιστής. Σημαντικό μέρος του έργου του επικεντρώθηκε στη βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος της Ελλάδας. Ως διευθυντής φυλακών, είχε την ιδέα να μετατρέψει τις φυλακές σε χώρους όχι μόνο κράτησης αλλά και επανένταξης. Το 1925, υλοποίησε την ιδέα των αγροτικών φυλακών, εισάγοντας ένα καινοτόμο σύστημα όπου οι κρατούμενοι μπορούσαν να εργάζονται και να εκπαιδεύονται σε αγροτικές δραστηριότητες. Αυτό το μοντέλο προσέφερε μια πιο ανθρώπινη διάσταση στον σωφρονισμό, δίνοντας στους κρατούμενους ελπίδα και δυνατότητες για μια νέα αρχή.
Ο Σκουριώτης ήταν επίσης ένας φιλάνθρωπος που πίστευε στην κοινωνική δικαιοσύνη και τον ανθρωπισμό. Οι προοδευτικές του ιδέες είχαν επηρεαστεί από το πνεύμα του μαρξισμού, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να πιστοποιούν ότι υπήρξε ενεργός μαρξιστής. Ήταν φίλος του Γεωργίου Παπανδρέου και, όπως λέγεται, έστελνε τον νεαρό τότε Ανδρέα Παπανδρέου να συζητά μαζί του για πολιτικά θέματα.
Η αγάπη του για την κοινότητα του Νέου Ψυχικού αποτυπώθηκε στη διαθήκη του, μέσω της οποίας δώρισε το κτήριό του στην τοπική κοινότητα για κοινωφελείς σκοπούς. Το κτήριο αυτό, γνωστό πια ως «Ωδείο», αποτελεί μέχρι σήμερα έναν πυλώνα πολιτιστικής και εκπαιδευτικής ζωής για την περιοχή. Πολλοί ίσως δεν γνωρίζουν τον Σκουριώτη, όμως η κληρονομιά του συνεχίζει να ζει μέσα από το κτήριο που φέρει το όνομά του.
H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το top-nea.gr με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.
